Dobry szef potrafi być jak dobry nauczyciel — jest inspirujący, wspierający i motywujący do osiągania najlepszych wyników. Niestety, nie zawsze mamy tę przyjemność pracować pod kierownictwem takiego przełożonego. Zły szef może zatruć środowisko pracy, wpływając negatywnie na codzienną pracę i samopoczucie zespołu. Taka osoba zwykle rządzi przez strach, manipulację i brak szacunku wobec pracowników. Atmosfera w pracy robi się wówczas gęsta, a toksyczne miejsce pracy raczej nie napawa nadziejami na skuteczne działanie.

Wszystko to, co wywiera wpływ na pracę, wpływa na zadowolenie pracowników, ich produktywność i ogólny stan organizacji. Dziesiątki czynników decydują nie tylko o tym, jak czujemy się w pracy, ale czy jesteśmy w niej efektywni. Jednym z takich elementów jest zachowanie szefa i jego styl pracy, który może sięgać od szkodliwych praktyk typowych dla toksycznego szefa, do inspirujących metod nowoczesnych menedżerów.

Menedżer, który jest toksycznym szefem, przez swoje złe zarządzanie prowadzi do obniżenia morale pracowników, wzrostu poziomu stresu i wypalenia zawodowego zespołu. Efekty pracy pod takim kierownictwem są z reguły znacznie gorsze, niż gdyby pracownicy mieli wsparcie i pozytywną atmosferę w miejscu zatrudnienia. W dłuższej perspektywie prowadzi to do niekontrolowanej fluktuacji kadry, utraty talentów i obniżenia efektywności całego zespołu. Dlatego tak ważne jest, aby bezpośredni przełożeni potrafili komunikować się z pracownikami i stawiali na pozytywny styl przywództwa.

Toksyczni szefowie i ich wpływ na miejsce pracy

Toksyczny szef jest zazwyczaj charakteryzowany przez zachowania, które są szkodliwe, nieetyczne lub szkodzą dobrostanowi pracowników. Takie zachowania mogą obejmować:

• nadmierne krytykowanie,
• brak empatii,
• żądanie ślepego posłuszeństwa,
• podważanie kompetencji,
• mikrozarządzanie (nadmierna kontrola i ciągła obserwacja),
• zastraszanie
• wprowadzanie w poczucie winy
• faworyzowanie
• tworzenie wrogo nastawionego lub nadmiernie stresującego środowiska pracy

Takie środowisko może prowadzić do licznych negatywnych skutków dla pracowników, w tym zwiększonego stresu, problemów zdrowotnych (np. zwiększone ryzyko zawału serca), zmniejszenia satysfakcji z pracy czy niższej produktywności. Trudno bowiem przypuszczać, by nękanie przez swojego przełożonego i wrogie warunki pracy było czymś mobilizującym. Pracownicy pod władzą toksycznych szefów często doświadczają poczucia przerażenia z myślą o pracy, co prowadzi do rezygnacji z pracy i wysokiej rotacji w zespole. Ludzie nie odchodzą z pracy, gdy jest im dobrze, prawda?

Toksyczni przełożeni mają tendencję do tworzenia kultury strachu i nieufności, a toksyczna atmosfera w pracy dusi kreatywność i innowacyjność. Pracownicy są mniej skłonni do ryzyka lub wyrażania swoich opinii czy pomysłów ze strachu przed reperkusjami. Skutki pracy pod toksycznym szefem są dalekosiężne, wpływają nie tylko na poszczególnych pracowników, ale także na ogólną wydajność i reputację organizacji. Złe zarządzanie nigdy nie prowadzi do długofalowego rozwoju.

Jak sobie radzić z toksycznym przełożonym

Toksyczna relacja z szefem wymaga odporności, strategii działania i dbałości o własne samopoczucie i zdrowie. Przede wszystkim ważne jest dokumentowanie konkretnych incydentów, ponieważ może to stanowić podstawę do skarg czy być nawet dowodem w sądzie. Gdy dojdzie do konfrontacji, liczyć się będą twarde dowody, a nie słowo przeciwko słowu.

Równie istotne jest ustalenie jasnych granic dotyczących akceptowalnego zachowania i komunikacji. Może to wiązać się z asertywnym prezentowaniem swoich potrzeb i swojego zdania. Ustal granice i nie dopuszczaj do ich przekroczenia. Oczywiście, część pracowników nic nie powie z obawy, że może stracić pracę i przyjmie postawę obserwatora. Pamiętaj jednak, że etat nie jest całym twoim życiem, a ważniejsze jest twoje zdrowie. 

Gdy masz do czynienia z toksycznym szefem, staraj się znaleźć wsparcie w miejscu pracy np. wśród współpracowników. W niektórych przypadkach należy zaangażować dział zasobów ludzkich, szczególnie gdy zachowanie przekracza granice nękania lub zastraszania i może stanowić naruszenie przepisów prawa.

I najważniejsze – przez cały ten czas TY zachowaj profesjonalizm. Unikaj angażowania się w toksyczne zachowania w odpowiedzi na działanie szefa. Zamiast tego skup się na swoich obowiązkach zawodowych i staraj się wykonywać powierzone ci zadania najlepiej, jak potrafisz. Niech efekty twojej pracy mówią za ciebie. Nawet jeśli postanowisz odejść z pracy, zabierzesz ze sobą bagaż wiedzy i doświadczeń.

Priorytetem jest również dbałość o siebie poza firmą. Angażuj się w działania, które redukują stres i zwiększają dobre samopoczucie – może to być na przykład yoga lub trening uważności, ukochane hobby czy po prostu spędzanie czasu z bliskimi. Nie dopuść do tego, by zła atmosfera przeniosła się na twoje życie prywatne.

Na koniec, rozważ swoje długoterminowe cele zawodowe. Czasami najlepszym rozwiązaniem jest odejście, czy to poprzez transfer wewnątrz organizacji, czy szukanie nowego zatrudnienia, aby uciec od negatywnego środowiska pracy. Musisz chronić swoje zdrowie psychiczne i emocjonalne.

Nowoczesny Top Manager

W przeciwieństwie do tych „czarnych charakterów” nowoczesny top manager uosabia styl zarządzania, który jest inkluzywny, empatyczny i wspierający. Tacy przełożeni rozumieją, że ich rola to nie tylko nadzór nad pracą, ale także współtworzenie zdrowego i produktywnego środowiska pracy. Priorytetem dla nich jest otwarta komunikacja i tworzenie kultury wzajemnego szacunku i współpracy. To pozytywne przywództwo.

Nowocześni managerowie charakteryzują się inteligencją emocjonalną, która pozwala im zrozumieć i zarządzać własnymi emocjami, jednocześnie wsłuchując się w głosy członków zespołu. Są elastyczni, gotowi słuchać nowych pomysłów i uznają wartość różnorodności myśli i doświadczeń. Takie podejście zwiększa satysfakcję pracowników, a także napędza innowacyjność i produktywność. Pracownicy pod takim kierownictwem czują się docenieni, szanowani i zmotywowani, co prowadzi do niższej rotacji i wyższej satysfakcji z pracy.

Współczesny manager skupia się na nie tylko na słupkach i wskaźnikach produktów, ale także na wzroście i rozwoju swoich pracowników. Tacy przełożeni są mentorami dla swoich członków zespołu. Nie tylko pomaga to w osobistym i zawodowym rozwoju pracowników, ale także zapewnia napływ wykwalifikowanych i zmotywowanych przyszłych liderów dla organizacji.

Jaki jest twój szef

Kontrast między toksycznymi szefami a nowoczesnymi managerami jest wyraźny i na tym przykładzie doskonale widać ewoluujące rozumienie efektywnego przywództwa w miejscu pracy. Gdy toksyczni szefowie opierają się na strachu i autorytecie, nowocześni managerowie budują zaufanie i szacunek. Pierwsi tworzą negatywne środowisko pracy z wysokim stresem i niskim morale i równie niską produktywnością, podczas gdy drudzy tworzą pozytywną atmosferę sprzyjającą wzrostowi i innowacjom. Który styl jest lepszy? Który bardziej adekwatny do dzisiejszych czasów? Chyba nietrudno to wskazać.

Nie ma wyjścia – organizacje muszą poznać znaczenie stylu zarządzania w kształtowaniu ich kultury pracy, muszą dojrzeć i zrozumieć, że toksyczni ludzie to przepis na porażkę. Choć „twarde dowodzenie” może w pewnych przypadkach przynieść dobry skutek (pilna realizacja jednego zadania), to w dłuższej perspektywie to droga donikąd. Nadzieją jest zmiana podejścia i inwestowanie w programy rozwoju managerów i pracowników, promowanie kultury ciągłego doskonalenia, usprawniania komunikacji, budowania relacji itd.

Styl pracy liderów odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu środowiska pracy i ogólnego sukcesu biznesowego. Przejście od tradycyjnego, autorytatywnego toksycznego szefa do empatycznego, wspierającego nowoczesnego managera to nie tylko zmiana stylu przywództwa, ale ewolucja kulturowa w miejscu pracy. To nieunikniona zmiana i wymóg czasów, w których żyjemy i pracujemy.